Η βερβερίνη είναι μία φυσική φυτικής προέλευσης πολυφαινόλη που τη συναντάμε σε μια πληθώρα φυτών και βοτάνων όπως:
- Κουρκουμά
- Φραγκοστάφυλο
- Chinese goldthread
- Goldenseal
- Σταφύλι Όρεγκον (Mahonia aquifolium)
Η βερβερίνη δεν βρίσκεται σε κοινά τρόφιμα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, βρίσκεται σε διάφορες ρίζες, κοτσάνια, και φλοιούς φυτών. Ως εκ τούτου, είναι προτιμότερο να την προσλαμβάνουμε μέσω συμπληρωμάτων διατροφής.
Ιστορικά, τα εκχυλίσματα από αυτά τα φυτά έχουν χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική και από ιθαγενής λαούς της Βόρειας Αμερικής για την αντιμετώπιση μιας ποικιλίας παθήσεων, όπως έλκη, λοιμώξεις, ίκτερο και φλεγμονές.
Στη σύγχρονη εποχή, τα φυτά που περιέχουν βερβερίνη έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία λοιμώξεων, δερματικών παθήσεων, πεπτικών διαταραχών κ.α.
Επιπλέον, η βερβερίνη βρέθηκε να παρουσιάζει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές, αντιδιαβητικές, και αντικαρκινικές ιδιότητες σε διάφορους ιστούς και όργανα. Ενώ επί του παρόντος μελετάται για τις επιπτώσεις της στον διαβήτη και τους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
Επίσης, έχει γίνει αρκετά δημοφιλής ως πιθανό βοήθημα απώλειας βάρους.
Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17109902/
https://www.worldscientific.com/doi/10.1142/S0192415X87000333
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24669227/
https://www.mdpi.com/1420-3049/27/23/8630
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25607236/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25498346/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30393248/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19704371/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9316001/
Ρύθμιση σακχάρου στο αίμα / Ρύθμιση διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα από τα πιο κοινά 
μεταβολικά νοσήματα στον κόσμο όπου προκύπτει από μειωμένη έκκριση ινσουλίνης ή αντίσταση στην ινσουλίνη, ή αυξημένη ηπατική παραγωγή γλυκόζης. Καθώς ο διαβήτης εμφανίζεται όλο και πιο συχνά παγκοσμίως, η ασθένεια συνεχίζει να είναι μία από τις κύριες αιτίες προβλημάτων υγείας και θανάτων.
Η χρήση διαφόρων φυτών ως φάρμακα μετράει ιστορία αρκετών χιλιάδων ετών. Η διατροφή και οι εναλλακτικές θεραπείες, φαίνεται πως όχι μόνο βελτιώνουν τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα, αποτρέπουν τις επιπλοκές του διαβήτη και μειώνουν συνολικά το κόστος της θεραπείας του. Πλέον σε πολλές περιπτώσεις αυτό ισχύει και για τον διαβήτη τύπου 2.
Ένα από τα φυτά που έχει διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο για τις φυτοθεραπευτικές ικανότητές του για περισσότερο από 2500 χρόνια είναι το φραγκοστάφυλο. Όπως είναι γνωστό, στην παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιούνται όλα τα μέρη του φραγκοστάφυλου, όπως οι ρίζες, ο φλοιός, τα φύλλα, και οι καρποί του. Μέσα από έρευνα δύο δεκαετιών έχουν αναδειχθεί οι φαρμακολογικές επιδράσεις του φραγκοστάφυλου και των αλκαλοειδών του, με κυριότερο τη βερβερίνη.
Έχει πρόσφατα αποδειχθεί πως η βερβερίνη μειώνει αποτελεσματικά τη γλυκόζη στο αίμα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ιδιότητα της να ενισχύει την παραγωγή της ινσουλίνης σε άτομα με μειωμένη λειτουργία β-κυττάρων επιδιορθώνοντας τα κύτταρα του παγκρέατος που την παράγουν. Έχει επίσης αναφερθεί ότι:
- Μιμείται τη λειτουργία της ινσουλίνης.
- Συμβάλλει στην επιβράδυνση της πέψης των υδατανθράκων, μειώνοντας έτσι τις αιχμές της γλυκόζης στο αίμα μετά τα γεύματα (Φιγούρα 1).
Μπορεί να έχει επιπλέον ευεργετική επίδραση στις καρδιαγγειακές επιπλοκές του διαβήτη μειώνοντας τα επίπεδα χοληστερόλης.
Μία μελέτη το 2018, εξέτασε πώς η βερβερίνη βοηθά στη μείωση του σακχάρου στο αίμα και της χοληστερόλης σε 81 άτομα με διαβήτη.
Μετά από ένα μήνα λήψης βερβερίνης, το μέσο επίπεδο σακχάρου στο αίμα μειώθηκε αισθητά. Αυτό σημαίνει ότι η ημερήσια λήψη 1 γραμμαρίου βερβερίνης για τουλάχιστον ένα μήνα μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα:
- σακχάρου νηστείας
- σακχάρου μετά τα γεύματα
- φρουκτοζαμίνης (ένας δείκτης που αντανακλά το μέσο επίπεδο σακχάρου στο αίμα για τις τελευταίες 2-3 εβδομάδες, σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.
Σχετικές έρευνες και μελέτες
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19678781/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18618524/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211383512000871
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20423742/
https://brieflands.com/articles/jjnpp-64180
Βερβερίνη και απώλειας βάρους
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, πολλές μελέτες έχουν δείξει 
ότι η βερβερίνη έχει διάφορες ευεργετικές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Η βερβερίνη βοηθά στην πρόληψη σχηματισμού λιποκυττάρων σε θηλαστικά με παχυσαρκία λόγω συνεχούς διατροφής πλούσια σε λιπαρά.
Σταματά επίσης την ανάπτυξη των λιποκυττάρων παρεμβαίνοντας στην οδό γ-PPAR. Η γ-PPAR είναι ένας βασικός ρυθμιστής που εμπλέκεται στην ανάπτυξη του μεγέθους των λιποκυττάρων, την αποθήκευση ενέργειας, και τον κυτταρικό μεταβολισμό.
Μια μελέτη του 2020, έδειξε πως η θεραπεία με βερβερίνη σε θηλαστικά που ακολουθούσαν μία διατροφή πλούσια σε λιπαρά μείωσε την:
- πρόσληψη τροφής,
- το σωματικό βάρος,
- το ποσοστό λίπους, και
- τα επίπεδα λεπτίνης και γλυκόζης.
Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που ελέγχει την πείνα και την αποθήκευση λίπους, ενώ η γλυκόζη είναι ένας τύπος σακχάρου στο αίμα που παρέχει ενέργεια. Μειώνοντας τόσο τη λεπτίνη όσο και τη γλυκόζη, η βερβερίνη μπορεί να βοηθήσει στη φυσική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Επιπλέον, μια ανασκόπηση του 2022 διαπίστωσε ότι τα άτομα που λάμβαναν βερβερίνη παρουσίασαν σημαντική απώλεια βάρους και μείωση του δείκτη μάζας σώματος (BMI).
Ο BMI είναι δείκτης σωματικού λίπους βασισμένος στο ύψος και το βάρος του κάθε ατόμου. Τα πιο αισθητά αποτελέσματα παρατηρήθηκαν σε άτομα που λάμβαναν πάνω από 1 γραμμάριο βερβερίνης ημερησίως για τουλάχιστον 8 εβδομάδες.
Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24669227/
https://www.clinicalkey.com/#!/content/journal/1-s2.0-S0753332220303292#refInSitubib0160
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jfbc.13484
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7752296/
Ως εκ τούτου, έχει προταθεί ότι η βερβερίνη θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική λύση διαχείρισης βάρους.
Η βερβερίνη συμβάλει στην καλή υγεία του εντέρου
Η γαστρεντερική μικροχλωρίδα, ή «χλωρίδα του εντέρου», είναι μικροοργανισμοί όπως βακτήρια, ιοί, μύκητες, κ.α που ζουν στο πεπτικό σύστημα των θηλαστικών. 
Επικρατεί δυσβίωση όταν υπάρχει ανισορροπία ή αλλαγή στη σύνθεση αυτών των μικροοργανισμών, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει διάφορες λειτουργίες του σώματος και να συμβάλλει στην ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών.
Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια υποδεικνύουν ότι η μικροχλωρίδα του γαστρεντερικού συστήματος αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη ρύθμιση της υγείας του ανθρώπου και μπορεί να σχετίζεται στενά με την παθογένεια της παχυσαρκίας και άλλων ασθενειών.
Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούμενη ενότητα, η βερβερίνη μειώνει τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, μέσω πολύ-παραγοντικών μηχανισμών, συμπεριλαμβανομένης της ρύθμισης της σύνθεσης της μικροχλωρίδας του γαστρεντερικού συστήματος.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η βερβερίνη ωφελεί τα ανοσοκύτταρα του εντέρου ενώ μειώνει τη δραστηριότητα δεικτών που εμπλέκονται στην πρόκληση φλεγμονής. Συνολικά συμβάλλει στη μείωση της ήπιας φλεγμονής.
Βραχυπρόθεσμα, η βερβερίνη αλλάζει επίσης τη σύνθεση της εντερικής μικροχλωρίδας μειώνοντας τη δραστηριότητα συγκεκριμένων ομάδων βακτηρίων και ενζύμων που βρίσκονται στη χολή. Αυτό οδηγεί στην αύξηση του ταυροχολικού οξέος, μίας ένωσης που μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό των χολικών οξέων, διαδραματίζοντας κύριο ρόλο στη βελτίωση της υγείας του εντέρου και της συνολικής μεταβολικής λειτουργίας.
Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27376980/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24009379/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31545226/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28217099/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28217099/
Αντιμικροβιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες
Η βερβερίνη παρουσιάζει ποικίλες φαρμακολογικές δράσεις, συμπεριλαμβανομένων έντονων αντιφλεγμονωδών και αντιμικροβιακών επιδράσεων, καθώς ανταγωνίζεται μια ποικιλία παθογόνων βακτηρίων.
Αντιμικροβιακές ιδιότητες
Έχει την ικανότητα να καταπολεμήσει μικροοργανισμούς/μικρόβια ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος, διαθέτοντας άμεση αντιμικροβιακή δράση.
Πληθώρα μελετών δείχνουν ότι η βερβερίνη, είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες προάγει διάφορες αντιμικροβιακές δράσεις.
Σημαντικό να σημειωθεί πως η βερβερίνη έχει τη δυνατότητα να καταπολεμά βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, καθιστώντας την υποσχόμενη υποψήφια για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών σκευασμάτων.
Μία έρευνα υποδεικνύει ότι η βερβερίνη μπορεί να επηρεάσει το βακτήριο Escherichia coli (ένας κοινός τύπος βακτηρίου) με διάφορους τρόπους. Συγκεκριμένα, η βερβερίνη μπορεί:
- Να διαταράξει το DNA του βακτηρίου επηρεάζοντας την ανάπτυξη και αναπαραγωγή του.
- Να αποδυναμώσει το κυτταρικό τοίχωμα καταστρέφοντας την προστατευτική εξωτερική στιβάδα που προσδίδει στο βακτήριο το σχήμα και τη δύναμή του.
- Να μειώσει την κινητικότητα του βακτηρίου και να επηρεάσει το μεταβολισμό του. Αποδυναμώνοντας τα βακτήρια, δεν μπορούν να μετατρέψουν τα θρεπτικά συστατικά σε ενέργεια για να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν.
Συνεπώς η βερβερίνη παρουσιάζει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση και ιδιαίτερη ικανότητα καταπολέμησης βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, υπογραμμίζοντας τη σημασία της στην ανάπτυξη νέων αντιμικροβιακών θεραπειών.
Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32729169/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33010366/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32021094/
https://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/2021/tb/d0tb02036b
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7198732/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33842399/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24237354/
Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες
Τα τελευταία χρόνια, έχουν διεξαχθεί ορισμένες μελέτες για τη διερεύνηση των αντιφλεγμονωδών επιδράσεων της βερβερίνης.
Μία μελέτη έδειξε ότι η βερβερίνη είναι σε θέση να μειώσει τη φλεγμονή. Αυτό επιτεύχθηκε μέσω της μείωσης της δραστηριότητας συγκεκριμένων πρωτεϊνών 
σε κύτταρα που είχαν διεγερθεί από βακτήρια που βρίσκονται στα ούλα. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η βερβερίνη μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της φλεγμονής στα ούλα, καθώς και σε άλλους ιστούς.
Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη, που εξέτασε τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της βερβερίνης, παρατηρήθηκε πως η βερβερίνη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα PGE2, μιας ουσίας που εμπλέκεται στη φλεγμονή, όπως και να μειώσει την έκφραση ενός ενζύμου που σχετίζεται με τη φλεγμονή, μπλοκάροντας τη δράση μίας πρωτεΐνης.
Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23867651/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3942282/
Δοσολογία και Πιθανές παρενέργειες της βερβερίνης
Η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δεν έχει ορίσει μια επίσημη συνιστώμενη δόση για τη βερβερίνη. Ωστόσο, κοινές δόσεις που χρησιμοποιούνται σε μελέτες κυμαίνονται από 500 μιλιγραμμάρια (mg) έως και 1500 mg ανά ημέρα.
Μελέτες έχουν αναφέρει ότι λαμβάνοντας υψηλές δόσεις βερβερίνης ή χρησιμοποιώντας την για παρατεταμένες περιόδους μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες παρενέργειες, ιδιαίτερα γαστρεντερικές. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως ναυτία, κοιλιακό άλγος, φούσκωμα, δυσκοιλιότητα ή διάρροια.
Επίσης η βερβερίνη μπορεί να αλληλοεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα όπως η κυκλοσπορίνη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόληψη της απόρριψης μεταμοσχευμένων οργάνων.
Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10376565/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37679692/
Αποποίηση ευθύνης: Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δε μπορούν να αντικαταστήσουν γνωμάτευση του γιατρού σας ή την επίσκεψη σε εξειδικευμένο σύμβουλο υγείας. Το περιεχόμενο βασίζεται σε έρευνες, διαθέσιμες πηγές και επιστημονικά δεδομένα που ήταν έγκυρα κατά τον χρόνο συγγραφής. Συνιστάται η συμβουλή ειδικού υγείας πριν από τη λήψη βερβερίνης, ιδίως αν λαμβάνετε φάρμακα για διαβήτη ή έχετε άλλες παθήσεις.
Εάν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια εξειδικευμένη διατροφή και αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα υγείας συμβουλευτείτε το θεράποντα ιατρό σας πρώτα.
από Στέφανη Αντωνίου, BSc (Hons) Chemistry MSc (Hons) Sports and Exercise Sciences